Jak leczyć astygmatyzm u dziecka? Przyczyny, objawy, rodzaje

3 sierpnia 2021

Astygmatyzm to refrakcyjna wada wzroku, stosunkowo często występująca u dzieci. Skąd się bierze astygmatyzm u dziecka? Z powodu nieprawidłowości krzywizn (rogówki lub soczewki) wpadająca do oka wiązka promieni po załamaniu skupia się w dwóch punktach, powodując powstanie nieostrego obrazu. W efekcie, prowadzi to do zaburzeń widzenia, czyli astygmatyzmu. Jakie są przyczyny astygmatyzmu u dzieci? Czym objawia się astygmatyzm u dzieci? Czy astygmatyzm u dzieci można wyleczyć? Zapraszamy do lektury naszego artykułu, w którym będzie można znaleźć odpowiedzi na te oraz inne pytania związane z astygmatyzmem.

Astygmatyzm u dziecka – im wcześniejsza diagnoza, tym lepiej

Astygmatyzm u dzieci często występuje razem z innymi wadami, np. krótkowzrocznością. Im wcześniej zostanie zdiagnozowany, tym lepiej, bo łatwiej będzie go skorygować. Astygmatyzm u dziecka powinien być korygowany i regularnie kontrolowany przez specjalistów, gdyż może stać się przyczyną trudności w nauce pisania i czytania. Właśnie dlatego, nie należy zwlekać z badaniem wzroku u dzieci, aż do momentu opanowania przez nie alfabetu. Istnieje wiele testów przeznaczonych specjalnie dla najmłodszych, bez konieczności rozpoznawania liter. 

Astygmatyzm u niemowlaka i u starszego dziecka

Astygmatyzm u niemowląt występuje dosyć często. Pierwsze badanie okulistyczne dziecka odbywa się zaraz po narodzinach. Dzięki temu, że jest wykonywane na tak wczesnym etapie życia, pozwala wykryć wrodzone nieprawidłowości narządu wzroku u dziecka. Wtedy też specjalista decyduje, czy niezbędne będą już okulary dla prawidłowego rozwoju dziecka. Wady wzroku u niemowląt nie zawsze wymagają korekcji, ponieważ wraz z rozwojem dziecka i wydłużaniem gałki ocznej, wada stopniowo się zmniejsza, by osiągnąć miarowość (emmetropizacja). Inaczej jest, gdy mamy do czynienia z wysoką nadwzrocznością, wysoką krótkowzrocznością, różnowzrocznością (czyli dużą różnicą wad refrakcji pomiędzy oczami) lub astygmatyzmem u niemowlaka. Wtedy konieczne jest jak najszybsze wyrównanie wady wzroku, aby nie doprowadzić do niedowidzenia, czyli tzw. leniwego oka.

Przyczyny astygmatyzmu u dzieci

Dotychczas naukowcom nie udało znaleźć się jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy astygmatyzm u dzieci jest dziedziczny. Z całą pewnością można jednak dostrzec rodzinną tendencję do występowania tej wady, nawet w obrębie kilku kolejnych pokoleń. Astygmatyzm u dzieci może być wrodzony lub rozwinąć się w trakcie życia.

Jakie są inne przyczyny astygmatyzmu u dzieci?

• Uraz lub uszkodzenie rogówki – najczęściej jako efekt zakażania lub operacji okulistycznych, które powodują powstawanie blizn na powierzchni rogówki.
• Choroby oczu – choroby rogówki, stożek rogówki i rogówka kulista – w wyniku których rogówka staje się cieńsza, delikatniejsza i zmienia kształt.

Z medycznego punktu widzenia, astygmatyzm u dzieci rozwija się, gdy występują choroby rogówki lub soczewki. Prawidłowe, ostre widzenie jest możliwe, gdy rogówka ma kształt sferyczny, podobny do piłki futbolowej. Wszelkie zmiany w kształcie rogówki powodują zaburzenia widzenia.

Astygmatyzm u dzieci – jakie daje objawy?

Astygmatyzm u dzieci daje objawy bardzo podobne do tych u dorosłych. Jednak nie zawsze są one sygnalizowane, co może opóźnić prawidłową diagnozę tego zaburzenia. Najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u okulisty lub optometrysty, który podczas prostego badania jest w stanie określić, czy występuje astygmatyzm u dziecka.

Najczęstsze objawy astygmatyzmu u dzieci:

• niewyraźne widzenie z bliska i daleka,
• widzenie zaburzonych, rozmazanych obrazów,
• mrużenie oczu,
• szybkie męczenie się oczu,
• bóle głowy,
• problemy z koncentracją,
• mylenie liter.

Astygmatyzmu u dzieci nie da się samodzielnie zdiagnozować. Szczególnie u najmłodszych, niezwykle ważna jest obserwacja, np. podczas zabawy, która pomaga dostrzec nieprawidłowości. Wszelkie niepokojące objawy należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem.

Rodzaje astygmatyzmu u dzieci

Biorąc pod uwagę różne czynniki, wyróżniamy kilka typów astygmatyzmu u dzieci.

Jeśli spojrzymy na regularność załamania światła, to wyróżniamy:

• astygmatyzm regularny – to sytuacja, w której oko posiada dwie ogniskowe,
• astygmatyzm nieregularny – mamy z nim do czynienia, gdy rogówka ma nierówną powierzchnię i występuje większa ilość ogniskowych np. w stożku rogówki.

Dodatkowo astygmatyzm regularny można podzielić ze względu na stosunek mocy głównych płaszczyzn na:

• astygmatyzm prosty, tzn. zgodny z regułą – płaszczyzna pionowa silniej łamie światło niż pozioma,
• astygmatyzm odwrotny, tzn. wbrew regule – płaszczyzna pozioma silniej łamie światło niż pionowa,
• astygmatyzm skośny – główne płaszczyzny nie leżą w osiach 90-180 stopni.

Astygmatyzm dzieli się również ze względu na wartości refrakcji głównych płaszczyzn. Wtedy mówimy o:

• astygmatyzmie niezłożonym – oko jest miarowe w jednej z głównych płaszczyzn. W zależności od miejsca ogniskowania światła w niemiarowej płaszczyźnie, można wyróżnić astygmatyzm krótkowzroczny lub astygmatyzm nadwzroczny,
• astygmatyzmie złożonym – oko jest niemiarowe (nadwzroczne lub krótkowzroczne) w obu płaszczyznach,
• astygmatyzmie mieszanym – w jednej płaszczyźnie występuje krótkowzroczność, a w drugiej nadwzroczność.

Czy astygmatyzm u dzieci można wyleczyć?

Astygmatyzm u dziecka należy z całą pewnością korygować. Ta wada wzroku pozostawiona bez okularów lub soczewek kontaktowych, wpływa na ostrość widzenia. Leczenie astygmatyzmu, czyli korekcja, jest możliwa zarówno poprzez noszenie okularów, jak i specjalnych soczewek kontaktowych. W korekcji astygmatyzmu niezłożonego wykorzystywane są specjalne soczewki – cylindryczne. Jeśli u dziecka zdiagnozowany zostanie astygmatyzm złożony – korekcję cylindryczną łączy się z korekcją sferyczną.

Astygmatyzm u dzieci może zmieniać się wraz z wiekiem, dlatego tak ważne są regularne kontrole u okulisty.