Jak leczyć astygmatyzm u dziecka? Przyczyny, objawy, rodzaje

3 sierpnia 2021

Astygmatyzm to refrakcyjna wada wzroku, stosunkowo często występująca u dzieci. Skąd się bierze astygmatyzm u dziecka? Z powodu nieprawidłowości krzywizn (rogówki lub soczewki) wpadająca do oka wiązka promieni po załamaniu skupia się w dwóch punktach, powodując powstanie nieostrego obrazu. W efekcie, prowadzi to do zaburzeń widzenia, czyli astygmatyzmu. Jakie są przyczyny astygmatyzmu u dzieci? Czym objawia się astygmatyzm u dzieci? Czy astygmatyzm u dzieci można wyleczyć? Zapraszamy do lektury naszego artykułu, w którym będzie można znaleźć odpowiedzi na te oraz inne pytania związane z astygmatyzmem.

Astygmatyzm u dziecka – im wcześniejsza diagnoza, tym lepiej

Astygmatyzm u dzieci często występuje razem z innymi wadami, np. krótkowzrocznością. Im wcześniej zostanie zdiagnozowany, tym lepiej, bo łatwiej będzie go skorygować. Astygmatyzm u dziecka powinien być korygowany i regularnie kontrolowany przez specjalistów, gdyż może stać się przyczyną trudności w nauce pisania i czytania. Właśnie dlatego, nie należy zwlekać z badaniem wzroku u dzieci, aż do momentu opanowania przez nie alfabetu. Istnieje wiele testów przeznaczonych specjalnie dla najmłodszych, bez konieczności rozpoznawania liter. 

Astygmatyzm u niemowlaka i u starszego dziecka

Astygmatyzm u niemowląt występuje dosyć często. Pierwsze badanie okulistyczne dziecka odbywa się zaraz po narodzinach. Dzięki temu, że jest wykonywane na tak wczesnym etapie życia, pozwala wykryć wrodzone nieprawidłowości narządu wzroku u dziecka. Wtedy też specjalista decyduje, czy niezbędne będą już okulary dla prawidłowego rozwoju dziecka. Wady wzroku u niemowląt nie zawsze wymagają korekcji, ponieważ wraz z rozwojem dziecka i wydłużaniem gałki ocznej, wada stopniowo się zmniejsza, by osiągnąć miarowość (emmetropizacja). Inaczej jest, gdy mamy do czynienia z wysoką nadwzrocznością, wysoką krótkowzrocznością, różnowzrocznością (czyli dużą różnicą wad refrakcji pomiędzy oczami) lub astygmatyzmem u niemowlaka. Wtedy konieczne jest jak najszybsze wyrównanie wady wzroku, aby nie doprowadzić do niedowidzenia, czyli tzw. leniwego oka.

Przeczytaj więcej: Okulistyka dziecięca

Przyczyny astygmatyzmu u dzieci

Dotychczas naukowcom nie udało znaleźć się jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy astygmatyzm u dzieci jest dziedziczny. Z całą pewnością można jednak dostrzec rodzinną tendencję do występowania tej wady, nawet w obrębie kilku kolejnych pokoleń. Astygmatyzm u dzieci może być wrodzony lub rozwinąć się w trakcie życia.

Jakie są inne przyczyny astygmatyzmu u dzieci?

  • Uraz lub uszkodzenie rogówki – najczęściej jako efekt zakażania lub operacji okulistycznych, które powodują powstawanie blizn na powierzchni rogówki.
  • Choroby oczuchoroby rogówki, stożek rogówki i rogówka kulista – w wyniku których rogówka staje się cieńsza, delikatniejsza i zmienia kształt.

Z medycznego punktu widzenia, astygmatyzm u dzieci rozwija się, gdy występują choroby rogówki lub soczewki. Prawidłowe, ostre widzenie jest możliwe, gdy rogówka ma kształt sferyczny, podobny do piłki futbolowej. Wszelkie zmiany w kształcie rogówki powodują zaburzenia widzenia.

Astygmatyzm u dzieci – jakie daje objawy?

Astygmatyzm u dzieci daje objawy bardzo podobne do tych u dorosłych. Jednak nie zawsze są one sygnalizowane, co może opóźnić prawidłową diagnozę tego zaburzenia. Najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u okulisty lub optometrysty, który podczas prostego badania jest w stanie określić, czy występuje astygmatyzm u dziecka.

Najczęstsze objawy astygmatyzmu u dzieci:

  • niewyraźne widzenie z bliska i daleka,
  • widzenie zaburzonych, rozmazanych obrazów,
  • mrużenie oczu,
  • szybkie męczenie się oczu,
  • bóle głowy,
  • problemy z koncentracją,
  • mylenie liter.

Astygmatyzmu u dzieci nie da się samodzielnie zdiagnozować. Szczególnie u najmłodszych, niezwykle ważna jest obserwacja, np. podczas zabawy, która pomaga dostrzec nieprawidłowości. Wszelkie niepokojące objawy należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem.

Rodzaje astygmatyzmu u dzieci

Biorąc pod uwagę różne czynniki, wyróżniamy kilka typów astygmatyzmu u dzieci.

Jeśli spojrzymy na regularność załamania światła, to wyróżniamy:

  • astygmatyzm regularny – to sytuacja, w której oko posiada dwie ogniskowe,
  • astygmatyzm nieregularny – mamy z nim do czynienia, gdy rogówka ma nierówną powierzchnię i występuje większa ilość ogniskowych np. w stożku rogówki.

Dodatkowo astygmatyzm regularny można podzielić ze względu na stosunek mocy głównych płaszczyzn na:

  • astygmatyzm prosty, tzn. zgodny z regułą – płaszczyzna pionowa silniej łamie światło niż pozioma,
  • astygmatyzm odwrotny, tzn. wbrew regule – płaszczyzna pozioma silniej łamie światło niż pionowa,
  • astygmatyzm skośny – główne płaszczyzny nie leżą w osiach 90-180 stopni.

Astygmatyzm dzieli się również ze względu na wartości refrakcji głównych płaszczyzn. Wtedy mówimy o:

  • astygmatyzmie niezłożonym – oko jest miarowe w jednej z głównych płaszczyzn. W zależności od miejsca ogniskowania światła w niemiarowej płaszczyźnie, można wyróżnić astygmatyzm krótkowzroczny lub astygmatyzm nadwzroczny,
  • astygmatyzmie złożonym – oko jest niemiarowe (nadwzroczne lub krótkowzroczne) w obu płaszczyznach,
  • astygmatyzmie mieszanym – w jednej płaszczyźnie występuje krótkowzroczność, a w drugiej nadwzroczność.

Czy astygmatyzm u dzieci można wyleczyć?

Astygmatyzm u dziecka należy z całą pewnością korygować. Ta wada wzroku pozostawiona bez okularów lub soczewek kontaktowych, wpływa na ostrość widzenia. Leczenie astygmatyzmu, czyli korekcja, jest możliwa zarówno poprzez noszenie okularów, jak i specjalnych soczewek kontaktowych. W korekcji astygmatyzmu niezłożonego wykorzystywane są specjalne soczewki – cylindryczne. Jeśli u dziecka zdiagnozowany zostanie astygmatyzm złożony – korekcję cylindryczną łączy się z korekcją sferyczną.

Przeczytaj więcej: Korekta astygmatyzmu

Astygmatyzm u dzieci może zmieniać się wraz z wiekiem, dlatego tak ważne są regularne kontrole u okulisty.

Bibliografia:
1. M. H. Niżankowska „Podstawy okulistyki", Wrocław 2000.
2. J. Wierzbowska, „Kompendium nowoczesnych metod korekcji wad wzroku”, Warszawa 2020.
3. E. Oleszczyńska-Prost, M. Prost, „Okulistyka dziecięca kompendium dla lekarzy specjalizujących się w okulistyce i lekarzy innych specjalności”, Warszawa 2019.
więcej

Czym jest myopia i jak wpływa na codzienne życie?

30 września 2025
Jeśli widzisz dobrze z bliska, ale przedmioty oddalone są rozmazane, może być to myopia, inaczej krótkowzroczność. Jest to wada...
więcej

Dioptria – co to jest i jak przekłada się na jakość widzenia?

30 września 2025
Otrzymując wynik badania wzroku dowiesz się, jaka moc soczewek jest potrzebna do korekcji wady refrakcji. Najczęściej jest to zapis...
więcej

Zawroty głowy od oczu – kiedy problemy ze wzrokiem powodują zaburzenia równowagi?

29 września 2025
Narząd wzroku jest skomplikowany i niezwykle ważny dla jakości życia. Problemy z nim mogą odpowiadać za rozmaite, niekiedy nieoczywiste...
więcej

Włókniak na powiece – czym jest i jak go usunąć?

26 września 2025
Nawet drobne zmiany w okolicach oczu zawsze budzą niepokój ze względów zdrowotnych, ale też estetycznych. Stosunkowo często spotykaną jest...
więcej

Jaka wada wzroku kwalifikuje do renty? Poradnik Pacjenta

25 września 2025
Problemy ze wzrokiem mogą znacząco obniżać jakość codziennego funkcjonowania, w tym utrudniać lub uniemożliwiać wykonywanie obowiązków zawodowych. W przypadku...