Czym jest astygmatyzm? Przyczyny, objawy i leczenie niezborności

Jedną z bardzo często diagnozowanych wad wzroku jest astygmatyzm, inaczej niezborność. Zaburzenie to może dotyczyć osób w każdym wieku, w tym dzieci. Wada powoduje niewyraźne, często załamane lub rozmazane widzenie, co znacznie obniża jakość życia i wymusza noszenie okularów lub soczewek kontaktowych. Jeśli masz astygmatyzm, możesz pozbyć się go również za pomocą nowoczesnych metod okulistycznych w tym za pomocą laserowej korekcji wzroku. Dowiedz się więcej na temat tej wady, jej przyczyn, objawów i dostępnych metod leczenia! 

Czym właściwie jest astygmatyzm? Co to za wada wzroku? 

Astygmatyzm to wada wzroku określana również jako niezborność. Ale po kolei… aby zrozumieć, co to jest astygmatyzm, warto przybliżyć termin refrakcji i podstawową budowę gałki ocznej. 

Najbardziej zewnętrznym elementem gałki ocznej jest przezroczysta rogówka. Ma ona bezpośredni kontakt z padającymi na oko promieniami światła, które są kolejno kierowane do głębszych części przez elastyczną soczewkę zlokalizowaną za barwną tęczówką. Dalej promienie po odpowiednim załamaniu trafiają do siatkówki, która je skupia i przekształca w impulsy przekazywane do nerwu wzrokowego i następnie do ośrodków wzroku w mózgu. 

Proces przejścia światła i jego skupienia na siatkówce określany jest jako refrakcja. Wyraźne widzenie przez człowieka możliwe jest wówczas, gdy wszystkie elementy układu optycznego oka mają prawidłową budowę i zachowują swoją funkcjonalność. Astygmatyzm to wada wynikająca z nieprawidłowego kształtu rogówki i/lub soczewki. W zdrowym oku powierzchnia rogówki jest kulista, co dobrze widać patrząc na gałkę oka z profilu. Im wyższy jest astygmatyzm, tym bardziej kształt rogówki odbiega od kulistego i przypomina kształt piłki do rugby. W takiej sytuacji często mamy do czynienia nie tylko z wadą wzroku, lecz również z chorobą zwaną stożkiem rogówki.

Astygmatyzm jest więc nieprawidłowością zaliczaną do wad refrakcji, podobnie jak krótkowzroczność, dalekowzroczność i starczowzroczność. Konsekwencją nierównej powierzchni oka jest niewłaściwe skupianie promieni świetlnych na siatkówce, co prowadzi do zaburzeń widzenia, a niekiedy również objawów towarzyszących. 

Jakie wyróżnia się rodzaje astygmatyzmu? 

Podstawowy podział tej wady wyróżnia:

• Astygmatyzm regularny – występuje najczęściej. W tym przypadku oko ma dwie ogniskowe, czyli rogówka ma różną moc zbierania promieni świetlnych. Ten rodzaj dzieli się na astygmatyzm prosty, odwrotny i skośny.   
• Astygmatyzm nieregularny – wada charakteryzuje się wieloma osiami optycznymi, za co odpowiada nierówna powierzchnia rogówki i/lub soczewki. 

Inny podział uwzględnia wartość refrakcji i obejmuje wadę złożoną, niezłożoną oraz mieszaną. 

Kogo dotyczy to schorzenie? Jak wygląda kwestia astygmatyzmu a wieku?  

Jest to wada, która może dotyczyć osób w każdym wieku, także dzieci, niemowląt, a nawet noworodków. Może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Niekiedy nieprawidłowości w obrębie budowy rogówki lub soczewki u najmłodszych Pacjentów wyrównują się samoistnie, w miarę wzrostu i rozwoju dziecka. Często jednak astygmatyzm występuje jednocześnie z innymi wadami wzroku, takimi jak krótkowzroczność, nadwzroczność, czy różnowzroczność. 

W przypadku małych Pacjentów, zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym, szczególnie ważne są systematyczne kontrole wzroku. Astygmatyzm niekorygowany okularami czy soczewkami kontaktowymi może nie tylko utrudniać codzienne funkcjonowanie, ale też doprowadzić do opóźnienia nauki pisania i czytania.   

Co odpowiada za tę wadę? Prawdopodobne przyczyny astygmatyzmu

Jak do tej pory przyczyny astygmatyzmu nie zostały dokładnie poznane. Bardzo prawdopodobny jest natomiast czynnik dziedziczny tej wady. Ponadto za zniekształcenie rogówki mogą odpowiadać urazy mechaniczne i przebyte choroby oczu. Jednym ze schorzeń mogących odpowiadać za tę wadę jest tzw. stożek rogówki powodujący ścieńczenie i uwypuklenie tego elementu. Niekiedy wada jest również następstwem zabiegów okulistycznych, stanów zapalnych, infekcji lub wypadków i urazów oka.

Jak rozpoznać objawy astygmatyzmu i jak widzi osoba z astygmatyzmem? 

W przypadku osób z astygmatyzmem oka promienie świetlne nie są prawidłowo skupiane na siatkówce, tym samym widziany obraz jest nierówny, często zamazany. Ponieważ fale wpadające do oka ulegają niewłaściwemu załamaniu, problemem okazuje się widzenie zarówno z bliska, jak i na odległość. Jako podstawowe objawy, które powoduje astygmatyzm, wymienia się więc:

• trudności w czytaniu, mylenie liter;
• obniżona ostrość widzenia – zamazane kontury obiektów;
• widzenie rozmazanych obrazów, jakby przez mgłę;
• widzenie prostych znaków jako krzywizn, np. niektóre linie wydają się załamane;
• gorsze widzenie nocne i zmierzchowe (rozmazujące się światła).

Ponadto osoba, która cierpi na astygmatyzm, często odczuwa także objawy towarzyszące, takie jak np.:

• problemy z koncentracją;
• ogólne zmęczenie, senność – zwłaszcza po długim czytaniu;
• zmęczenie i mrużenie oczu, niekiedy również łzawienie i pieczenie;
• wada może powodować bóle głowy i ucisk między oczami. 

Diagnoza – test na astygmatyzm czy badanie przez specjalistę?  

Istnieje wiele wad wzroku, które dają podobne, poważne objawy. Nie można samodzielnie zdiagnozować astygmatyzmu – objawy, nawet jeśli są charakterystyczne, powinny być skonsultowane ze specjalistą. Tylko lekarz okulista lub optometrysta może ocenić rodzaj i wartość astygmatyzmu.

Badania subiektywne, polegające na sprawdzaniu ostrości wzroku przez odczytywanie znaków na tablicy przy użyciu różnych soczewek nie są wystarczająco miarodajne przy astygmatyzmie. O wiele precyzyjniejsze wyniki otrzymuje się dzięki nowoczesnym badaniom obiektywnym. Pomiar wady refrakcji jest istotny również dlatego, że astygmatyzm bardzo często występuje wspólnie z innymi wadami, które także mogą wymagać korekcji. 

Jak wyleczyć astygmatyzm? Czy okulary i soczewki kontaktowe to jedyna opcja? 

Lepszą ostrość widzenia można osiągnąć dzięki odpowiednio dobranym okularom, czy też soczewkom kontaktowym. Przy wadzie tej zastosowanie znajdują szkła cylindryczne, a w przypadku astygmatyzmu złożonego cylindryczno-sferyczne. Pełnoletni Pacjenci, po wykluczeniu przeciwwskazań, mogą skorzystać również z korekcji za pomocą lasera.   

Leczenie astygmatyzmu z pomocą laserowej korekcji 

Laserowa korekcja astygmatyzmu polega na ukształtowaniu rogówki w taki sposób, aby padające na nią światło mogło być skupiane centralnie na siatkówce. W przypadku astygmatyzmu za pomocą lasera modeluje się rogówkę. Metodą tą zwykle można usunąć astygmatyzm do 6.00 dioptrii.   

Zabieg taki w większości przypadków umożliwia trwałe wyeliminowanie wady, co pozwala na rezygnację z innych form jej korygowania. 

Astygmatyzm – najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi

Jak widzi astygmatyk? 

Wada ta powoduje niewłaściwe załamanie światła. Widziany obraz jest więc zniekształcony, zamazany.  

Jak skorygować astygmatyzm? 

Zastosowanie znajdują odpowiednio dobrane okulary lub soczewki kontaktowe o charakterze cylindrycznym lub cylindryczno-sferycznym.

Czy astygmatyzm można wyleczyć? 

Jedną z nowoczesnych opcji jest laserowa korekta astygmatyzmu. Zabieg taki w klinikach Optegra przeprowadza się u pełnoletnich Pacjentów.  

Jak wygląda korekcja wzroku laserem? Za pomocą wiązki emitowanej prze odpowiedni laser koryguje się kształt rogówki, spłaszczając ją. Jest to metoda małoinwazyjna, trwająca ok. 20 minut. Natomiast kontakt energii lasera z okiem trwa zwykle zaledwie sekundy. Laserowa korekcja wzroku najczęściej nie wymaga pobytu w klinice – Pacjent tego samego dnia wraca do domu, pouczony o dalszym postępowaniu.