Zapalenie brzegów powiek (blepharitis) – jak sobie radzić z przewlekłym problemem?

14 maja 2025

Zapalenie brzegów powiek (łac. blepharitis marginalis) zwykle dotyczy obojga oczu, powodując u Pacjentów dyskomfort w postaci obrzęku, łuszczenia się i swędzenia powiek. Może mieć łagodny, ostry lub przewlekły charakter. Jest to dość często rozpoznawana choroba, która dotyczy skóry u podstaw rzęs. Jakie są przyczyny i rodzaje zapalenia brzegów powiek? Jak zniwelować stan zapalny i zapobiec nawrotom ZBP? 

Przyczyny zapalenia brzegów powiek 

ZBP jest jedną z najczęstszych chorób okulistycznych. Zgodnie z wynikami badań epidemiologicznych, wśród Pacjentów zgłaszających się do lekarza okulisty 37-47 % z nich ma blepharitis marginalis. Jakie są najczęstsze przyczyny zapalenia brzegów powiek? Stan zapalny może być wywołany przez m.in.: 

• infekcjami bakteryjnymi (często są to bakterie gronkowca),
• dysfunkcjami gruczołów Meiboma,
• alergiami (czynnikiem uczulającym może być: sierść zwierząt, leki, kosmetyki),
• nieprawidłową higienę powiek i oczu,
• suche powietrze,
• zespół suchego oka,
• palenie tytoniu,
• choroby tarczycy,
• pasożyty (np. nużeniec, który odżywia się łojem produkowanym przez gruczoły łojowe. Do zakażenia może dojść przez kontakt bezpośredni lub pośredni).

Do rozwoju schorzenia mogą przyczynić się też różne choroby skóry, jak np. trądzik różowaty, łojotokowe zapalenie skóry, procesy starzenia lub uwarunkowania genetyczne. 

Rodzaje zapalenia brzegów powiek – tylne i przednie

Biorąc pod uwagę miejsce występowanie zmian chorobowych, wyróżnia się:

• tylne zapalenie brzegów powiek (łac. blepharitis posteriori) – dotyczy wewnętrznej części powieki, stan zapalny jest związany z dysfunkcją gruczołów Meiboma, które produkują zbyt dużo łoju (gęsta wydzielina może powodować zaczopowanie ujść gruczołów). Ten typ zapalenia może współwystępować z jęczmieniem,
• przednie zapalenie brzegów powiek  (łac. blepharitis anterior) – dotyczy skóry u podstawy rzęs, jest wywołane gronkowcem złocistym (łac. Staphylococcus aureus).

Objawy zapalenia brzegów powiek 

Zapalenie brzegów powiek daje objawy (podobne w obu rodzajach) takie jak:

• obrzęk powiek,
• zaczerwienienie powiek,
• światłowstręt,
• pieczenie i świąd w okolicach oczu,
• zaczerwienienie okolic oczu,
• nadmierne łzawienie,
• częstsze mruganie,
• przekrwienie spojówek,
• uczucie ciała obcego w oku,
• lśniące brzegi powiek,
• sklejanie się rzęs i powiek,
• nadmierne wypadanie rzęs,
• łuszczenie się skóry pomiędzy rzęsami, 
• rozmyty obraz,
• dyskomfort przy założeniu soczewek kontaktowych.

Jeśli chodzi o czas trwania, dokuczliwe objawy mogą utrzymywać się od kilku tygodni do nawet kilkunastu miesięcy. W wielu przypadkach występują okresy zaostrzeń i stany złagodzenia objawów. 

Diagnostyka zapalenia brzegów powiek 

Odpowiednia diagnostyka zapalenia brzegów powiek pozwala dobrać skuteczną metodę leczenia przypadłości. Wizytę u okulisty rozpoczyna wywiad z Pacjentem, w trakcie rozmowy lekarz pyta o występujące objawy, stopień ich nasilenia, obecność chorób towarzyszących oraz przeprowadza badania okulistyczne, takie jak np.:

• brzegów powiek w biomikroskopie (lampie szczelinowej), 
• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• ocena rzęs pod mikroskopem,
• test wydzielania łez.

W razie wskazań specjalista może też zlecić posiew wydzieliny z brzegów powiek lub badanie mikroskopowe rzęs (przy podejrzeniu zakażenia nużeńcem). Jeśli istnieje podejrzenie zmian nowotworowych, zasadna może okazać się biopsja cienkoigłowa brzegów powiek.

Leczenie zapalenia brzegów powiek 

Jak leczyć zapalenie brzegów powiek? W zależności od danego przypadku, leczenie schorzenia obejmuje miejscowe podawanie antybiotyków, sterydów (w postaci maści, kropli) lub leków immunomodulujących (cyklosporyna w kroplach). Antybiotyki w formie maści są aplikowane na brzegi powiek zgodnie z zaleceniami lekarza. Bardzo ważne jest szczególne dbanie o codzienną higienę powiek (Pacjent powinien robić ciepłe okłady i przemywać brzegi powiek wacikiem nasączonym dwuwęglanem sodowym) i regularne stosowanie preparatów sztucznych łez. Pomocny może okazać się też uciskowy masaż powiek. Jeśli lekarz rozpozna ostre zapalenie mieszków rzęs, zwykle konieczne jest miejscowe stosowanie:

• fusydanu sodowego,
• bacytracyny,
• chloramfenikolu.

Szczególnym wyzwaniem dla lekarza jest leczenie przewlekłej postaci ZBP. Pewną poprawę może przynieść żółta maść rtęciowa, maść siarkowa, olej kamforowy i leki przeciwgrzybiczne. W trakcie terapii należy zrezygnować z noszenia soczewek kontaktowych oraz makijażu.

Jak uniknąć zapalenia brzegów powiek? Zapobieganie

Ważnym elementem profilaktyki ZBP jest staranna higiena brzegów powiek, demakijaż przed snem, nawilżanie oczu i zachowanie czystości skóry twarzy i rąk (nie należy nigdy dotykać okolic oczu brudnymi rękami). W ramach działań prewencyjnych należy unikać czynników, które mogą powodować podrażnienie okolic oczu (dym, kurz, klimatyzowane pomieszczenia, palenie tytoniu, nieodpowiednie kosmetyki).

Należy podkreślić, że bez względu na przyczynę wywołującą stan zapalny całkowite wyleczenie często jest niemożliwe. Choroba ma tendencje do nawrotów, można jednak zminimalizować ryzyko ponownego wystąpienia dokuczliwych objawów, przestrzegając zasad profilaktyki.

FAQ

Źródła:

[dostęp: 13.04.2025 r.]
https://okulistykawpolsce.pl/przewlekle-zapalenie-brzegow-powiek/
https://przegladokulistyczny.pl/2024/06/05/alergiczne-zapalenie-brzegow-powiek-wybrane-zagadnienia