Opryszczka na oku – objawy, leczenie i ewentualne powikłania

8 września 2025

Opryszczka na oku,  inaczej nazywana opryszczką oczną lub opryszczką rogówki, to infekcja wirusowa wywołana przez wirusa opryszczki pospolitej (HSV-1), która może atakować różne struktury oka, w tym powierzchowne warstwy rogówki oraz spojówkę, prowadząc do potencjalnie groźnych powikłań w narządzie wzroku. Objawy tego schorzenia bywają zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga doświadczenia okulisty, ponieważ zakażenie może imitować inne zapalenia oczu. Dowiedz się, jak wygląda opryszczka na oku, jakie są przyczyny i leczenie oraz jak ograniczyć ryzyko zakażenia oka HSV-1 w codziennym życiu.

Czym jest opryszczka i jak dochodzi do zakażenia wirusem?

Wirus opryszczki (Herpes simplex virus, HSV) należy do grupy wirusów herpes, które pozostają w organizmie w stanie utajonym przez całe życie, a w sprzyjających warunkach mogą się reaktywować i replikować, co prowadzi do nawrotów opryszczki. Zakażenie wirusem opryszczki może wystąpić na skutek kontaktu z osobą zakażoną lub poprzez bezpośredni kontakt z materiałem zakaźnym, np. śliną lub płynem surowiczym z pęcherzyka opryszczkowego po jego pęknięciu.

Zakażenie wirusem HSV-1 najczęściej odpowiada za opryszczkę wargową, natomiast HSV-2 jest odpowiedzialny głównie za opryszczkę narządów płciowych. Oba typy wirusa mogą jednak zaatakować struktury oka, prowadząc do rozwoju opryszczki ocznej. W praktyce klinicznej najczęściej opryszczkę oczną wywołuje HSV-1. W przypadku przeniknięcia wirusa do delikatnej tkanki oka, np. w wyniku przeniesienia go z pękniętego pęcherzyka na ustach lub z narządów płciowych na oko rękami, może dojść do opryszczkowego zapalenia rogówki lub spojówek.

Szacuje się, że około 64% populacji światowej poniżej 50 r.ż. jest nosicielem wirusa HSV-1. Zakażenie najczęściej następuje w dzieciństwie.

Przyczyny opryszczki na oku i czynniki ryzyka

Do przyczyn opryszczki na oku zalicza się zarówno zakażenia pierwotne, jak i reaktywację wirusa HSV-1 uśpionego pierwotnie w zwoju nerwu trójdzielnego.

Do czynników ryzyka rozwoju opryszczki na oku należą, m.in.:

• obniżona odporność,
• ekspozycja na intensywne promieniowanie UV,
• urazy mechaniczne oka, np. na skutek obecności ciała obcego w oku,
• przewlekły stres,
• noszenie soczewek kontaktowych bez zachowania higieny,
• częsty kontakt z osobami z aktywną opryszczką na ustach.

Do transmisji wirusa Herpes Simplex do oka dochodzi poprzez kontakt z wydzielinami zakaźnymi. Dlatego objawy choroby mogą również wystąpić u osób, które mają aktywną opryszczkę narządów płciowych. 

Jak objawia się opryszczka na oku?

Opryszczka na oku może dawać wiele niespecyficznych objawów, które często przypominają zwykłe zapalenie spojówek lub infekcję bakteryjną.

Najczęstsze objawy opryszczki na oku to:

• pieczenie oka,
• uczucie ciała obcego w oku,
• ból,
• łzawienie,
• światłowstręt,
• obrzęk i zaczerwienienie powieki oka,
• pęcherzyki w okolicach oczu lub na powiece,
• pogorszenie widzenia.

W przypadku opryszczkowego zapalenia rogówki objawy kliniczne obejmują dyskomfort w postaci uczucia piasku pod powiekami, a często także ból. Towarzyszy temu pogorszenie ostrości widzenia oraz obecność charakterystycznych zmian dendrytycznych na powierzchni rogówki, widocznych podczas badania okulistycznego w lampie szczelinowej.

Objawy opryszczki ocznej najczęściej obejmują tylko jedno oko. Przy braku leczenia istnieje ryzyko nawrotów oraz trwałego uszkodzenia rogówki i zamglonego widzenia.

Opryszczkowe zapalenie spojówek a zmiany na powiekach

Opryszczkowe zapalenie spojówek może objawiać się przekrwieniem i obrzękiem powiek i spojówek. Często towarzyszy mu również pojawienie się na powiekach pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym. Zmiany te mogą pojawić się w przebiegu pierwotnej infekcji lub reaktywacji wirusa HSV-1.

Pęcherzykowate wykwity na powiece po pęknięciu mogą przekształcać się w nadżerki i strupy. Skóra powiek jest przy tym obrzęknięta i bolesna, co wpływa na komfort pacjenta i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Wczesna diagnostyka i leczenie opryszczki powiek zapobiega szerzeniu się zakażenia na rogówkę i inne struktury oka, minimalizując ryzyko poważnych powikłań.

Diagnostyka i leczenie opryszczki oka

Diagnostyka opryszczki na oku opiera się na dokładnym wywiadzie, ocenie objawów klinicznych oraz badaniu okulistycznym w lampie szczelinowej. W niektórych przypadkach wykonuje się testy laboratoryjne, takie jak PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy, ang. Polymerase Chain Reaction), który pozwala wykryć obecności wirusa Herpes Simplex w materiale pobranym z oka.

Leczenie opryszczki oka polega na podawaniu leków przeciwwirusowych, takich jak acyklowir – doustnie oraz miejscowo w postaci kropli lub maści. Leczenie opryszczki na oku opiera się również na ograniczaniu stanu zapalnego oraz kontrolowaniu stanu rogówki w celu monitorowania ewentualnych powikłań, takich jak zapalenie rogówki czy jaskra. Wspomagająco lekarz może zalecić stosowanie sztucznych łez, maści ochronnych, leków przeciwbólowych lub okładów chłodzących.

Należy pamiętać, aby nie stosować żadnych leków bez wyraźnego wskazania przez okulistę. Ich  niewłaściwe użycie może pogorszyć przebieg choroby. W trosce o zachowanie prawidłowych funkcji narządu wzroku leczenie opryszczki oka powinno być prowadzone pod stałym nadzorem specjalisty. 

Działania wspierające leczenie opryszczki na oku

Proces leczenia można wspierać domowymi metodami. Należy jednak pamiętać, że nie zastąpią one specjalistycznego leczenia przeciwwirusowego.

Metody wspomagające leczenie, które warto stosować:

• mycie rąk przed dotykaniem twarzy,
• unikanie pocierania oczu,
• stosowanie sterylnych zimnych okładów łagodzących obrzęk (najlepiej po konsultacji z lekarzem),
• unikanie noszenia soczewek kontaktowych w czasie infekcji,
• dbanie o higienę skóry powiek oraz okolic oczu.

Pacjent powinien unikać kontaktu z osobami z aktywną opryszczką na ustach oraz stosować ochronę przeciwsłoneczną, aby ograniczyć ryzyko reaktywacji wirusa. Warto pamiętać, że domowe leczenie opryszczki na oku może łagodzić objawy i skracać czas trwania infekcji, ale nie zastąpi specjalistycznego leczenia przeciwwirusowego.

Możliwe powikłania zakażenia wirusem opryszczki w obrębie oka

Zakażenie wirusem HSV-1 może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:

• zapalenie rogówki z tworzeniem się blizn,
• wtórna jaskra,
• przewlekłe stany zapalne,
• trwałe obniżenie ostrości widzenia.

Powtarzające się nawroty opryszczki ocznej mogą prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń rogówki oraz innych struktur oka, co stanowi poważne zagrożenie dla funkcji narządu wzroku. Dlatego szybkie zgłoszenie się do okulisty oraz zastosowanie leczenia opryszczki pozwala ograniczyć ryzyko trwałych następstw.

Profilaktyka opryszczki ocznej i zapobieganie nawrotom

Profilaktyka zakażenia wirusem HSV obejmuje przede wszystkim ograniczenie kontaktu z osobami z aktywną opryszczką oraz unikanie dotykania oczu rękami. Ważne jest również dbanie o higienę rąk oraz stosowanie ochrony przeciwsłonecznej, ponieważ promieniowanie UV może sprzyjać reaktywacji wirusa.

Pacjenci z częstymi nawrotami opryszczki mogą wymagać długotrwałego leczenia przeciwwirusowego w celu ograniczenia liczby nawrotów. W profilaktyce opryszczki istotne jest także wzmacnianie odporności oraz unikanie sytuacji, które mogą ją obniżać, np. nadmierny stres, niedobory pokarmowe, częste infekcje górnych dróg oddechowych.

FAQ

Bibliografia

1. Lobo, A. M., Agelidis, A. M., Shukla, D. (2019). Pathogenesis of herpes simplex keratitis: The host cell response and ocular surface sequelae to infection and inflammation. The ocular surface, 17(1), 40-49. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6340725/pdf/nihms-1510229.pdf [dostęp: 09.07.2025]
   
2. Farooq A. V., Shukla D. (2012). Herpes Simplex Epithelial and Stromal Keratitis: An Epidemiologic Update. Survey of Ophthalmology, 57(5), 448–462. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3652623/pdf/nihms373832.pdf [dostęp: 09.07.2025]
   
3. Kaye S., Choudhary A. (2006). Herpes Simplex Virus Keratitis. Progress in Retinal and Eye Research, 25(4), 355–380. https://europepmc.org/article/nbk/nbk545278 [dostęp: 09.07.2025]