Heterochromia – dwukolorowe oczy. Skąd się bierze różnobarwność tęczówek?

16 maja 2025

Heterochromia oczu to zjawisko, które dotyka mniej, niż 1% populacji. To rzadka wada genetyczna, która poza nietypowym wyglądem tęczówek nie powoduje żadnych dolegliwości ani nie wpływa na jakość wzroku. Pacjenci nazywają to zjawisko potocznie mianem „dwukolorowych oczu”. Jakie są przyczyny i rodzaje heterochromii? Czy wielokolorowe oczy mogą być objawem innych chorób? 

Czym jest heterochromia i jakie są jej rodzaje?

 Heterochromia to inaczej różnobarwność tęczówki (łac. heterochromia iridis). Nie jest uznawana za chorobę, nie wpływa na zdrowie oczu i nie wymaga leczenia. To stan, w którym widoczne są różnice w rozmieszczeniu barwnika w obrębie różnych obszarów tęczówki jednego oka lub różnym zabarwieniu tęczówki jednego oraz drugiego oka. Różnobarwność tęczówki wynika z różnic w rozkładzie i stężeniu melaniny (pigmentu w oku). Co ciekawe, oczy noworodków są zwykle ciemnoniebieskie, a „finalny” kolor tęczówki uwidacznia się zazwyczaj dopiero około 3. r. ż. – na skutek zmian w ilości melaniny w organizmie człowieka.

Jeśli chodzi rodzaje tej wady genetycznej, klasyfikacja przedstawia się następująco:

• heterochromia całkowita (heterochromia iridum) – każde oko ma inną barwę (różne kolory),
• heterochromia sektorowa, inaczej częściowa (heterochromia iridis) –  w jednej tęczówce występują obszary w różnych barwach,
• heterochromia centralna – wewnętrzny pierścień tęczówki ma inną barwę, niż zewnętrzna część tęczówki.

Warto zaznaczyć, że osoby z heterochromią widzą tak samo jak osoby pozbawione tej cechy wrodzonej.

Przyczyny heterochromii – genetyka, choroby, urazy

Zmiany w pigmentacji tęczówki mogą mieć bardzo różne przyczyny. Najczęściej spotykanym typem jest wrodzona heterochromia spowodowana mutacjami genetycznymi lub urazami w okresie prenatalnym. Jednak znane są przypadki heterochromii nabytej w późniejszym wieku. Do zmiany w kolorze tęczówki oka mogą doprowadzić:

• przebyte zabiegi okulistyczne,
• urazy oka,
• znamiona rozlane,
• zapalenie błony naczyniowej,
• krwawienie do wnętrza gałki ocznej,
• schorzenia przebiegające z odkładaniem żelaza,
• nowotwory tęczówki,
• używanie kolorowych soczewek kontaktowych,
• stosowanie leków przeciwjaskrowych (pod postacią kropli do oczu).

Heterochromia może towarzyszyć innym chorobom takim, jak np.:

• neurofibromatoza,
• bielactwo,
• czerniak,
• zespół Hornera,
• zespół Parry’ego-Romberga,
• zespół Blocha-Sulzbergera,
• zespół Waardenburga.

Co jeszcze może wpływać na kolor tęczówki? Cukrzyca, uraz głowy i zapalenie tęczówki. W niektórych przypadkach heterochromia bywa jednym z objawów neuroblastomy (NBL).

Czy różnokolorowe oczy wpływają na widzenie?

Heterochromia nie ma wpływu na zdrowie. Można powiedzieć, że różnobarwność tęczówki to cecha urody, która upośledza ostrości widzenia ani funkcjonowania narządu wzroku. Oczywiście, w niektórych przypadkach, jeśli heterochromia jest skutkiem urazu oczu lub objawem innej choroby, może wiązać się z pewnymi zaburzeniami widzenia (jednak przyczyną jest tutaj choroba pierwotna).

Heterochromia u ludzi i zwierząt – ciekawostki

Różne kolory tęczówek występują także w świecie zwierząt. Jakie gatunki są dobrym przykładem? Heterochromia występuje np. u psów (najczęściej u rasy husky i owczarka australijskiego). Różne kolory oczu są spotykane także u kotów, jako efekt dziedzicznej wady wrodzonej (np. u rasy turecka angora, sfinksów, maine coonami oraz kotów syjamskich). Zarówno psy, jak i koty heterochromatyczne są bardzo pożądane, gdyż uchodzą za wyjątkowe i egzotyczne. Heterochromia oczu może dotyczyć też np. koni.

Kiedy warto skonsultować heterochromię z lekarzem?

Pamiętaj, że jeśli zmiany w kolorze tęczówki wystąpią nagle (w dorosłym wieku) lub są związane z różnymi problemami zdrowotnymi, zawsze warto skonsultować się z okulistą. Szczególnie niepokojące są symptomy takie jak:

• ból oczu,
• nagłe pogorszenie widzenia,
• zmiana koloru oka po doznanym urazie,
• widzenie podwójne,
• opadanie powieki,
• asymetria źrenic.

Specjalista może wykonać kompleksowe badanie wzroku, aby poznać przyczynę nieprawidłowości. Podczas wizyty może przeprowadzić badanie źrenic, test wzrokowy, widzenia obwodowego, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zarekomendować też tomografię oka.

FAQ

Źródła:

[dostęp: 20.04.2025 r.]
https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.13.1.34.
https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/pediatria-ilustrowana/60535,pediatria-ilustrowana-18-miesieczny-chlopiec-zrozna-barwa-teczowek