11 lipca 2025
Zmiany na powiece mogą powodować duży dyskomfort i niepokój. Pacjenci zgłaszają się do okulisty najczęściej z problemem jęczmienia lub gradówki. Choć te dwa schorzenia bywają ze sobą mylone, w rzeczywistości różnią się od siebie, m.in. przyczyną, przebiegiem i metodą leczenia. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest jęczmień i gradówka, jak je odróżnić i kiedy warto zgłosić się do okulisty.
Jęczmień to ostra infekcja bakteryjna gruczołów, znajdujących się na brzegach powiek. Powstaje, gdy dochodzi do zablokowania ujść gruczołów łojowych lub potowych – wtedy namnażają się bakterie, najczęściej gronkowce. Wyróżniamy dwa rodzaje:
Gradówka to przewlekły stan zapalny spowodowany zablokowaniem ujścia gruczołu tarczkowego – Meiboma. Nie ma charakteru ostrej infekcji, dlatego zwykle nie powoduje bólu. Przyjmuje ona postać niebolesnego guzka powieki, który utrzymuje się przez wiele tygodni. Zmiana może być twarda, a w zaawansowanych przypadkach wymaga usunięcia chirurgicznego.
Jęczmień na oku pojawia się zwykle na brzegu powieki i bywa bolesny. Gradówka na oku to zazwyczaj guzek na powiece – głębiej położony i mniej uciążliwy. Obie zmiany mogą występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
Objawy, które mogą świadczyć o rozwijającej się infekcji, to:
W obu przypadkach kluczową rolę w powstawaniu zmiany odgrywa zablokowanie ujść gruczołów – łojowych lub potowych. W przypadku jęczmienia mamy do czynienia z ostrą infekcją bakteryjną. Z kolei gradówka powstaje, gdy zalegająca wydzielina łojowa nie ma ujścia i prowadzi do rozwoju przewlekłego zapalenia.
Czynniki ryzyka:
Brak leczenia może prowadzić do powikłań – np. nawracających infekcji czy przetok. Dlatego nie wolno lekceważyć stanów zapalnych na powiekach.
Najważniejszą różnicą między gradówką a jęczmieniem jest źródło tych dolegliwości oraz tempo rozwoju. Jęczmień to ostra, bolesna zmiana o charakterze bakteryjnym. Zajęte są mieszki rzęsowe lub gruczoł Meiboma, a objawy pojawiają się nagle. Gradówka objawia się jako guzek, który rozwija się wolniej i zazwyczaj nie powoduje bólu ani żadnych dodatkowych dolegliwości.
Objawy jęczmienia:
Gradówka to przewlekły stan – przyjmuje postać niebolesnego guzka powieki. Jeśli jest duża, może powodować ucisk i zaburzenia widzenia.
Kiedy podejrzewać gradówkę? Gdy guzek na powiece utrzymuje się powyżej 2 tygodni i nie ustępuje samoistnie, a nie towarzyszy mu ból – najprawdopodobniej to gradówka.
W większości przypadków jęczmień ustępuje w ciągu 5-10 dni. Zazwyczaj potrzebne jest jednak wdrożenie odpowiedniego leczenia antybakteryjnego. Stosuje się:
Leczenie gradówki wymaga większej cierpliwości. Czasem pomaga masaż powiek i ciepłe okłady. Jeśli jednak guzek nie wchłania się samoczynnie, lekarz może zalecić:
Do okulisty należy zgłosić się, gdy objawy nie ustępują po kilku dniach lub zmiana się powiększa. Konsultacja jest konieczna, jeśli pojawia się ból, pogorszenie widzenia lub podejrzenie powikłania jęczmienia.
Najpowszechniejszym sposobem domowego leczenia tego typu zmian na powiekach jest stosowanie ciepłych okładów – najlepiej za pomocą czystej gazy zwilżonej w letniej wodzie. Można też delikatnie masować powiekę, aby udrożnić ujścia gruczołów. Pamiętaj, aby robić to czystymi rękami! Czasem stosuje się napary z rumianku lub świetlika. Należy jednak zachować ostrożność – nie każda domowa metoda jest bezpieczna.
Czego unikać?
Gradówkę można leczyć samodzielnie tylko w początkowej fazie. Gdy przyjmuje postać przewlekłą, leczenie domowe nie wystarcza.
Gradówka może zniknąć po kilku dniach, ale bardzo często utrzymuje się przez kilka tygodni, a nawet miesięcy. Jeśli nie znika po zastosowaniu domowych metod, warto zgłosić się do doświadczonego specjalisty.
Gradówka nie jest groźna, ale może powodować ucisk, uczucie ciała obcego w oku i pogorszenie ostrości wzroku. W niektórych przypadkach wymaga usunięcia.
Jęczmień to efekt zakażenia bakteryjnego – głównie gronkowcem złocistym. Można przenieść bakterie na drugie oko lub na inną osobę, dlatego ważne jest zachowanie higieny i udanie się do specjalisty, gdy podejrzewamy, że w naszym oku rozwija się jęczmień.
Gdy na powiece pojawiają się podejrzane zmiany, najlepiej zrezygnować z noszenia soczewek kontaktowych. Zwiększa to ryzyko infekcji i może pogorszyć stan oka. W czasie leczenia najlepiej zrezygnować z ich używania.
Dbaj o higienę powiek, wykonuj dokładny demakijaż i wymieniaj kosmetyki na nowe. W przypadku nawrotów warto wybrać się do kliniki okulistycznej, aby zbadać przyczynę.
Źródła:
Optegra
