Jakie są przyczyny różnowzroczności i kiedy się pojawia ta wada?

15 października 2025

Widząc prawidłowo obuocznie możemy oceniać odległość i dostrzegać szczegóły w otoczeniu. Zdarza się jednak, że jedno oko pracuje inaczej niż drugie. Jest to różnowzroczność, która może dotyczyć osób w każdym wieku i niestety niesie ryzyko poważnych konsekwencji. W tym artykule przybliżamy przyczyny, objawy i sposoby korekcji tej wady.

Czym jest różnowzroczność?

Różnowzroczność (anizometropia) to stan, w którym w każdym oku występuje inna wada refrakcji, a różnica między nimi wynosi 1 dioptrię lub więcej.  Oznacza to, że jedno oko może być krótkowzroczne, a drugie nadwzroczne, lub obydwa mogą być krótkowzroczne/nadwzroczne, ale w różnym stopniu.

Niewielka roznica w wielkosci wad wzroku pomiędzy oczami jest zjawiskiem naturalnym. Problem pojawia się przy różnicy na tyle dużej, że obrazy z obu oczu nie mogą być zintegrowane.

Jakie są rodzaje różnowzroczności?

Wyróżnia się anizometropię osiową i anizometropię refrakcyjną. Pierwsza wynika z różnic w długości gałek ocznych. Z kolei przy różnowzroczności refrakcyjnej, pomimo tej samej długości gałek ocznych, różna jest moc załamywania promieni świetlnych przez układ optyczny prawego i lewego oka. Możliwe jest też, że oba rodzaje występują jednocześnie – połączenie różnic mocach łamiących układów optycznych oczu.

Różnowzroczność przybiera różne formy również w zależności od tego, jakie wady refrakcji występują w poszczególnych oczach:

• anizometropia krótkowzroczna – w obu oczach występuje krótkowzroczność, ale różnego stopnia;
• anizometropia nadwzroczna – oboje oczu mają nadwzroczność różnej wielkości; ale
• anizometropia mieszana (antymetropia) – każde z oczu ma inną wadę wzroku, czyli w jednym występuje nadwzroczność, a w drugim krótkowzroczność;
• anizometropia astygmatyczna – oczy mają astygmatyzm różnej wielkości.

Objawy anizometropii – astenopia, zaburzenia widzenia

W przypadku niewielkiej różnicy wady wzroku mogą nie występować żadne objawy. Dotyczy to głównie odchyleń w granicach do 1 dioptrii między lewym a prawym okiem.

Wszystkie objawy mogą występować przy różnicy w wadach powyżej 1 dpt, niezależnie czy >1 czy >2. Występowanie objawów to kwestia indywidualna. Mogą pojawiać się bóle głowy i męczliwość oczu, zwłaszcza podczas czytania i pracy przy ekranach. Wówczas dokuczać może wrażliwość na światło, swędzenie, łzawienie i pieczenie oczu. Objawem różnowzroczności są też trudności z koncentracją.

Zdarzają się też poważniejsze zaburzenia widzenia przestrzennego. Dana osoba może mieć problemy z widzeniem obuocznym, oceną odległości i postrzeganiem głębi obrazu. To może odpowiadać również za zaburzenia koordynacji ruchowej.

Co odpowiada za różnowzroczność u dzieci i dorosłych?

Jest to wada, która może pojawić się u osób w każdym wieku. Może mieć związek z wadami wrodzonymi i czynnikami genetycznymi – różna długość gałek ocznych oraz różna krzywizna rogówki lub soczewki mogą występować od urodzenia, zwłaszcza u wcześniaków.

Z kolei jako nabyte przyczyny występowania różnowzroczności wymienia się:

• urazy w obrębie gałki ocznej;
• powikłania po przebytych operacjach i zabiegach okulistycznych;
• różny postęp zaćmy w obu oczach;
• choroby rogówki i siatkówki;
• krwotoki do ciała szklistego;
• zez – nie jest bezpośrednią przyczyną, ale często występuje wspólnie z anizometropią.

Do wykrycia różnowzroczności często dochodzi w dzieciństwie. W okresie rozwoju, kiedy dziecko intensywniej korzysta z narządu wzroku (czyta, pisze, patrzy na szkolną tablicę), osłabiona praca jednego z oczu może powodować objawy, takie jak np. problemy z koncentracją, bóle oczu lub głowy, mrużenie oczu, zamykanie jednego oka.

Czy trzeba korygować różnowzroczność? Konsekwencje wady wzroku

Różnowzroczność to stan, którego nie należy lekceważyć. Chociaż nie zawsze powoduje silne objawy, może prowadzić do poważnych konsekwencji. U osób dorosłych często odpowiada za przewlekłe zmęczenie oczu, co utrudnia codzienne funkcjonowanie, powoduje problemy z koncentracją i zwiększa ryzyko wypadków podczas prowadzenia pojazdów.

Co ważne, jeśli jakość obrazów pochodzących z obu oczu jest znacząco różna, mózg zaczyna ignorować obraz przekazywany z tego słabszego. U dzieci prowadzi to do rozwoju ambliopii, inaczej niedowidzenia tzw. „leniwego oka”. Jednocześnie najmłodsi pacjenci często nie zgłaszają objawów, dlatego ważne są regularne profilaktyczne badania wzroku.

Diagnostyka – jak rozpoznać różnowzroczność?

Różnowzroczność jest wadą, która może się pogłębiać, dlatego nie warto zwlekać z wizytą u specjalisty. Wstępną diagnozę może postawić optyk, ale w dalszym należy udać się do optometrysty lub lekarza okulisty.

Aby właściwie określić rodzaj i sposoby korekcji wady, specjaliście zwykle wystarcza przeprowadzenie badań okulistycznych. Podstawą jest pomiar ostrości widzenia każdego oka i porównanie wyników oraz badanie refrakcji. Zalecane jest również przeprowadzenie testów widzenia obuocznego.

Stosowane metody korekcji różnowzroczności

Odpowiednią metodę korekcji różnowzroczności dobiera się w zależności m.in. od wieku pacjenta i stopnia wielkości anizometropii.

Wśród dostępnych możliwości wymienia się okulary korekcyjne. Jest to prosta i skuteczna metoda, ale może ona powodować dyskomfort przy znacznej różnowzroczności. Problemy niekiedy wynikają z różnicy wielkości obrazów nasiatkówkowych przy pełnej korekcji, przez co nie zawsze możliwa jest fuzja obrazów w układzie wzrokowym. Różnicę wielkości obrazu niekiedy minimalizuje zastosowanie soczewek kontaktowych, które mogą podnieść komfort widzenia pacjenta. U dzieci z kolei wskazane bywają również ćwiczenia układu wzrokowego i terapie ortoptyczne. Ich celem jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia niedowidzenia.

W niektórych przypadkach wady refrakcji odpowiedzialne za nieprawidłowe załamywanie światła można korygować za pomocą energii lasera. Laserowa korekcja wzroku poprawia jakość widzenia i często eliminuje konieczność noszenia soczewek czy okularów.