Najczęstsze wady wzroku u dzieci – jak je rozpoznać?

1 maja 2025

Wady wzroku u dzieci mogą mieć związek z czynnikami genetycznymi lub środowiskowymi. Problemy ze wzrokiem w dzieciństwie mogą negatywnie wpływać na ogólny rozwój najmłodszych. Stąd tak ważne są regularne wizyty z pociechami u lekarza okulisty. Sprawdź, jakie są najczęściej diagnozowane wady wzroku u dzieci. Dowiedz się, jakie objawy powinny wzbudzić Twój niepokój i skłonić Cię do niezwłocznej konsultacji ze specjalistą.

Wady wzroku u dzieci – czym jest krótkowzroczność?

Krótkowzroczność (inaczej miopia) to jedna z najczęstszych wad wzroku u dzieci w wieku szkolnym, która zwykle stabilizuje się około 21 r.ż. Jakie są objawy tej wady refrakcji? Krótkowzroczność powoduje problemy w widzeniu obiektów znajdujących się w oddali. W wyniku rozwoju miopii promienie światła nie docierają na siatkówkę, a skupiają się przed nią. Dla dziecka dotkniętego krótkowzrocznością to, co widzi tuż przed nosem, jest ostrzejsze, niż obrazy w tle (w zależności od tego, jak głęboka jest wada, przedmioty znajdujące się w oddali są mniej lub bardziej rozmazane). Dlatego dzieci, u których rozwinęła się krótkowzroczność, często mrużą oczy, aby wyraźniej widzieć obiekty znajdujące się dalej od nich.

Młodzi Pacjenci dotknięci tą wadą mogą też siadać bliżej telewizora i trzymać książki tuż przy twarzy. Innym symptomem, który wynika po prostu ze zmęczenia narządu wzroku, jest ciągłe pocieranie oczu, bóle głowy i ogólne zmęczenie. Alarmującym symptomem może być nagłe pogorszenie wyników nauki (dziecko może nie widzieć wyraźnie tego, co jest napisane na tablicy). Krótkowzroczność do -3 dioptrii nazywamy szkolną, a między -3 a -6 dioptrii średnią.

Zez u dzieci – przyczyny choroby oczu 

Inną często rozpoznawaną wadą u dzieci jest zez (nierównoległe ustawienie oczu), który może dotyczyć jednego oka lub obojga oczu.  W praktyce okulistycznej choroba zezowa zwykle rozwija się u dzieci w wieku pomiędzy 6. mies. a 6 r.ż. To zaburzenie, które może wynikać m.in. z predyspozycji genetycznych, wad wzroku lub urazów okołoporodowych. Jakie są charakterystyczne objawy zeza poza nierównoległym ustawieniem gałek ocznych? Oto one:

• przechylanie głowy przez dziecko,
• częste pocieranie oczu,
• częste zamykanie jednego oka.

Nieleczony zez (strabismus) może doprowadzić do pogorszenia ostrości wzroku w jednym oku, a nawet do trwałego niedowidzenia.

Nadwzroczność u dzieci – objawy wady wzroku

Problemy z widzeniem u najmłodszych może powodować też nadwzroczność (hypermetropia). To wada refrakcji, która jest rozpoznawana u 90% małych dzieci (w większości przypadków jest to wada fizjologiczna, która mija do 3 r.ż. wraz z rozwojem gałki ocznej). Nadwzroczność sprawia, że obrazy skupiają się za siatkówką oka, a nie na niej, dziecko ma trudności w widzeniu z bliska (obraz jest nieostry), natomiast widzenie w dali jest zwykle wyraźne. Inne objawy tej wady wzroku, to:

• mrużenie oczu, 
• łzawienie,
• zmęczenie oczu,
• zaczerwienienie oczu,
• bóle głowy,
• różnego rodzaju tiki.

Sygnałem alarmującym są także problemy z pisaniem, rysowaniem, czytaniem lub innymi czynnościami wymagającymi skupienia wzroku oraz trudności w koncentracji uwagi pociechy.

Astygmatyzm dziecięcy – podstawowe informacje

Kolejną dość często diagnozowaną wadą wzroku u dzieci jest astygmatyzm (inaczej niezborność) spowodowany zwykle nieregularnie ukształtowaną rogówką. Astygmatyzm sprawia, że obraz jest zniekształcony lub rozmazany, utrudnia dziecku zobaczenie szczegółów, powoduje przemęczenie wzroku. Przy tej wadzie obraz ma rozmyte kontury, jest nieostry. Szacuje się, że około 50% niemowląt poniżej 5. miesiąca życia ma niezborność wynoszącą co najmniej 1 dioptrię. Do 18. mies. ż. wada ta zwykle maleje do poziomu dorosłych.

Jak wygląda diagnostyka wad wzroku u dzieci?

Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Okulista dziecięcy ocenia stan wzroku m.in. poprzez badanie wzroku zwane skiaskopią (inaczej retinoskopia), które nie wymaga żadnych wcześniejszych przygotowań. To szybkie, bezbolesne i bezinwazyjne badanie. U najmłodszych Pacjentów przed badaniem konieczne jest podanie specjalnych kropli wyłączających akomodację. U młodszych dzieci lekarz stosuje krótko działający tropikamid, a u starszych cyklopentolat. Specjalista może też przeprowadzić: badanie dna i przedniego odcinka oka, ocenę ustawienia oczu, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Kiedy zgłosić się z dzieckiem do lekarza okulisty?

Należy niezwłocznie umówić się na wizytę u okulisty w razie zauważenia niepokojących objawów takich jak np.:

• częste mrużenie oczu,
• zaczerwienienie spojówek,
• zezowanie,
• pocieranie oczu,
• wszelkie tiki związane z narządem wzroku.

Warto podkreślić, że narząd wzroku u dziecka rozwija się do około 18.-20. r. ż., gdyż do tego czasu rośnie gałka oczna. Rodzice powinni stawiać się na kontrole u okulisty dziecięcego co 6 miesięcy lub raz do roku (nie rzadziej). Wczesne wykrycie wad refrakcji pozwala na skuteczne leczenie i ogranicza ryzyko poważniejszych komplikacji związanych z narządem wzroku w przyszłości.

FAQ

Źródła:

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/61428,wady-wzroku-u-dzieci
https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/aktualnosci/332243,objawy-wad-wzroku-u-dzieci
[dostęp: 18.04.2025 r.]