Podwójne widzenie (diplopia): przyczyny, objawy, leczenie

Problemy ze wzrokiem należą do jednych z bardziej niepokojących dla człowieka schorzeń. Takie nieprawidłowości mogą towarzyszyć nam od urodzenia lub pojawić się nagle, znacznie utrudniając funkcjonowanie. Zaburzenia widzenia często są nie tylko chorobą samą w sobie, lecz także objawem alarmującym, że w naszym organizmie rozwija się inna, poważna choroba, w tym nawet zagrażająca życiu. Do takich niepokojących oznak należy patologiczne podwójne widzenie – tzw. diplopia.

Przyjrzyjmy się, jakie są najczęstsze przyczyny diplopii, w jaki sposób się objawia oraz jakie są obecnie dostępne metody leczenia tej dolegliwości.

Co to jest i na czym polega diplopia?

Diplopia, inaczej podwójne widzenie, to zaburzenie okulistyczne, które polega na postrzeganiu jednego obiektu, na którym jest skupiony wzrok, jako dwóch oddzielnych obrazów. Ma to miejsce przez cały czas, a nie jest wynikiem chwilowego samodzielnego wymuszenia „zdublowania” widzenia. Diplopia może mieć charakter jednooczny lub obuoczny.

Jednym z najczęstszych powodów podwójnego widzenia jest nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych względem siebie i brak synchronizacji między plamkami w siatkówkach obu oczu. Gdy aparat wzroku funkcjonuje prawidłowo, gałki kierują się w tę samą stronę i odbierają ten sam obraz, co przyczynia się do prawidłowego postrzegania obserwowanych obiektów. Jeśli plamka siatkówki jednego oka koresponduje nieprawidłowo z drugą, a mięśnie działają nieprawidłowo — obrazy w prawym i lewym oku powstają niezależnie od siebie.

Podwójne widzenie jest związane m.in. z uszkodzeniem mięśnia gałki ocznej, zaburzeniami równowagi mięśniowej oczu, chorobami ogólnoustrojowymi, neurologicznymi lub stanami zapalnymi.

Dlaczego widzimy podwójnie? Poznaj przyczyny diplopii

Podwójne widzenie może mieć różne przyczyny, zależnie od tego, czy diplopia jest jedno-, czy obuoczna. W przypadku dwojenia obrazu przez jedno oko mamy do czynienia z zaburzeniami załamywania światła na osi optycznej oczu, spowodowanymi chorobami lub urazami rogówki i soczewki, takimi jak:

• astygmatyzm,
• blizny i przymglenia rogówki,
• początkowe stadium zaćmy,
• odwarstwienie siatkówki,
• podwinięcie soczewki,
• choroby ośrodkowego układu nerwowego,
• guzy zlokalizowane w okolicy oczu, np. powiek.

Pojawienie się diplopii obojga oczu wiąże się z porażeniami lub uszkodzeniami mięśni gałek ocznych w wyniku:

• zeza ukrytego, nieskorygowanych i nieleczonych wad wzroku,
• guzów lub załamania oczodołu,
• stanów zapalnych mięśnia gałkoruchowego,
• nadciśnienia tętniczego, udaru,
• zatrucia lekami lub substancjami toksycznymi,
• źle dobranych szkieł korekcyjnych.

Objawy patologicznego podwójnego widzenia

Gdy doświadczamy diplopii, mózg otrzymuje dwa różne obrazy, co może prowadzić do trudności z koncentracją, nudności, zawrotów głowy, problemów z koordynacją ruchową i równowagą.

Podwójne widzenie może występować już u najmłodszych pacjentów. Jeśli obrazy w prawym i lewym oku są odbierane niezależnie, mózg dziecka będzie próbował wyeliminować jeden z dwóch obrazów, poprzez tłumienie. Jeżeli dziecko zaczyna nieprawidłowo trzymać głowę lub przymyka jedno oko — to znak, by zgłosić się do okulisty.

Diplopia jednooczna towarzyszy nam zarówno podczas patrzenia jednym, jak i obojgiem oczu – nie ustępuje samoistnie, nawet jeśli zasłonimy chore oko. Obuoczne podwójne widzenie występuje tylko, gdy używamy obu oczu jednocześnie.

Źródła:

1. Kolenda-Parakiel, Magdalena, and Marta Misiuk-Hojło. „Okulistyczna diagnostyka diplopii.” Polski Przegląd Neurologiczny 5.3 (2009): 123-129
2. Dinkin, Marc. „Diagnostic approach to diplopia.” CONTINUUM: Lifelong Learning in Neurology 20.4 (2014): 942-965
3. Loba, Piotr, and Agata Joanna Ordon. „Diagnostyka diplopii.” Neurologia po Dyplomie 15.2 (2020).

FAQ

Jak przebiega leczenie diplopii?

W Klinice Optegra leczenie podwójnego widzenia rozpoczyna się od dokładnego wywiadu z pacjentem oraz szeregu badań diagnostycznych, przy których — z uwagi na złożoność problemu, często konieczna jest współpraca kilku specjalistów. Obejmują zarówno ocenę równowagi mięśniowej oczu, badanie podwójnego widzenia smugą świetlną, badanie ruchomości biernej i czynnej gałek ocznych, USG Dopplera czy badanie obrazowe głowy. Wszystkie podejmowane procedury medyczne mają wskazać dokładne przyczyny podwójnego widzenia i które mięśnie działają nieprawidłowo. Dopiero po ustaleniu konkretnych czynników odpowiedzialnych za pojawienie się diplopii, można wybrać właściwą metodę leczenia.

Jeśli przyczyną nieprawidłowego ustawienia gałek ocznych jest niedowład mięśni gałkoruchowych, leczenie podejmuje się dopiero po upływie kilku miesięcy od pojawienia się objawów, gdyż czasami ustępuje samoistnie. W przypadku chorób mięśni oka lub nerwów konieczne może być leczenie chirurgiczne, z kolei przy astygmatyzmie można dokonać korekty rogówki zabiegiem laserowym (korekcji astygmatyzmu)

Czy diplopia może być fizjologiczna?

Istnieje fizjologiczny rodzaj podwójnego widzenia, dotyczący zdublowanego odbierania obiektów znajdujących się przed punktem fiksowanym lub dalej niż on. Takiego zjawiska można doświadczyć np. przy wyciągnięciu dłoni przed twarz. Jeśli będziemy patrzeć konkretnie na nią, obraz za dłonią (np. wiszące na ścianie lustro) stanie się podwójny. A jeśli skupimy spojrzenie na lustrze, to „kątem” oka zauważymy, że „zdublowaniu” uległa tym razem dłoń. Takie podwójne widzenie nie jest powodem do niepokoju.