Tarcza zastoinowa, czyli obrzęk tarczy nerwu wzrokowego – przyczyny, objawy i sposoby leczenia
13 kwietnia 2025
Tarcza zastoinowa (z łac. oedema papillae nervi optici), czyli obrzęk tarczy nerwu wzrokowego jest objawem neurologicznym zwiększonego ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego. Lekarze okuliści częściej rozpoznają ten symptom u dzieci i ludzi młodych. Lekceważenie tego stanu jest groźne dla zdrowia oczu i wymaga pilnej interwencji medycznej. Dowiedz się, jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia tarczy zastoinowej, zanim skorzystasz z konsultacji specjalistycznej.
Tarcza zastoinowa na dnie oka – przyczyny
Tarcza zastoinowa dotyczy neuropatii obrzękowej wywołanej przez wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Jest to objaw obustronny, ale jak pokazuje praktyka lekarska – równie często asymetryczny. Do podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego może prowadzić z kolei:
- wrodzona lub nabyta niedrożność układu komorowego,
- guzy tylnego dołu czaszki,
- guz rzekomy mózgu (idiopatyczne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe),
- krwotoki wewnątrzczaszkowe,
- zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych,
- urazy głowy,
- pourazowy obrzęk mózgu.
Objawy obrzęku tarczy nerwu wzrokowego u Pacjenta
Tarcza zastoinowa występuje zwykle obustronnie, choć nie w każdym przypadku symetrycznie. Wiedz, że zmiany w obrębie obrzęku mogą przebiegać kilkuetapowo. Co to dokładnie oznacza? Otóż wczesna tarcza zastoinowa jest przekrwiona i lekko uniesiona, a jej brzegi ulegają stopniowemu zatarciu (zaczynając od strony nosowej, następnie od góry, dołu oraz skroni). Następnie pojawia się obrzęk okołotarczowych włókien nerwowych siatkówki i zanika samoistne pulsowanie żylne w obrębie naczyń natarczowych (w przeciwnym razie nie możemy mówić o tarczy zastoinowej). Miej świadomość, że wczesna tarcza zastoinowa może zostać przeoczona, gdyż daje widocznych objawów ocznych. Przejściowe zaburzenia widzenia i pogorszenie ostrości wzroku zwykle wskazują na rozwój ustalonej tarczy zastoinowej. W miarę narastania obrzęku tarcza zastoinowa się powiększa. Lekarz może zaobserwować w badaniu pola widzenia znaczne poszerzenie plamki ślepej. Z kolei oftalmoskop uwidacznia tzw. linie Patona wokół tarczy nerwu wzrokowego.
Długotrwale utrzymujący się obrzęk tarczy nerwu wzrokowego powoduje:
- pogorszenie ostrości widzenia,
- zawężeniem pola widzenia,
- nudności i wymioty,
- bóle głowy,
- szumy uszne,
- zaburzenia świadomości
- senność
- widzenie podwójne.
Warto wspomnieć, że tarcza może mieć postać piorunującą, która rozwija się w ciągu 2-8 godzin.
Tarcza zastoinowa – diagnostyka i leczenie
Wiedz, że lekarz dokonuje rozpoznania na podstawie oceny klinicznej i obrazowych badań wzorku, takich jak m.in.:
- oftalmoskopia,
- fotografia dna oka,
- optyczna tomografia koherentna (OCT),
- pomiar ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego,
- rezonans magnetyczny (MRI).
Leczenie obrzęku polega na leczeniu przyczyny podstawowej oraz dążenia do zmniejszenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego. W ciężkich przypadkach lekarz może wdrożyć kortykosteroidy podawane dożylnie i/lub we wstrzyknięciach okołogałkowych (zmniejszają stany zapalne). Niekiedy elementem terapii są również leki moczopędne (np. acetazolamid), które zmniejszają produkcję płynu mózgowo-rdzeniowego i obniżają ciśnienie śródczaszkowe. W przypadku zapalenia opon mózgowych lub innych infekcji zwykle stosuje się antybiotyki i leki przeciwwirusowe. Jeśli chodzi o interwencje chirurgiczne, jedną z metod zmniejszenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego jest fenestracja osłonki nerwu wzrokowego.
FAQ
W badaniu dna oka tarcza nerwu wzrokowego jest mała i blada, ma białawe lub bladoróżowe zabarwienie. Chcesz upewnić się, czy nie wystąpił u Ciebie obrzęk tarczy nerwu wzrokowego? Umów się na wizytę w naszej klinice okulistycznej i sprawdź stan narządu wzroku. Doświadczeni specjaliści w dziedzinie okulistyki wykonają kompleksowe badania i zastosują terapię, dzięki której pozbędziesz się uciążliwych objawów.
Tarczę zastoinową można wykryć w badaniu dna oka. Lekarz dokonuje rozpoznania na podstawie obserwacji przez wziernik dna oka (po rozszerzeniu źrenic za pomocą kropli). Wiedz, że lekceważąc obrzęk, możesz uszkodzić wzrok i obniżyć jakość codziennego funkcjonowania. Nie wiesz, jak przebiega proces diagnostyczny w naszej klinice Optegra? Wypełnij wygodnie formularz online, a my niezwłocznie się z Tobą skontaktujemy.
Metoda leczenia zależy przyczyny obrzęku nerwu wzrokowego i zawsze dobierana jest indywidualnie. W zależności od danego przypadku lekarz może wdrożyć farmakoterapię lub wybrać leczenie chirurgiczne, jeśli będą ku temu wskazania. Jeżeli chcesz sprawdzić, czy rozwija się u Ciebie tarcza zastoinowa, nie zwlekaj i umów wizytę w klinice.
Źródła:
[12.02.2025 r.]
https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/viewFile/19966/15669
https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/neurookulistykaizez/82786,tarcza-zastoinowa
Retinopatia barwnikowa – co warto o niej wiedzieć?
Jak się przygotować do zabiegu laserowej korekcji wzroku?
Cysta na oku – przyczyny, objawy, leczenie. Jak można ją usunąć?
Optegra
