Operacyjne leczenie zeza u dzieci i dorosłych

Zez (łac. strabismus) jest schorzeniem polegającym na nierównoległym ustawieniu gałek ocznych. Problem tkwi nie tylko w samej estetyce, dlatego lekarze mówią o „chorobie zezowej”. Zwykle zezowi towarzyszą różne zaburzenia widzenia, jak np. pogorszenie ostrości wzroku czy dwojenie obrazu.

Istnieje wiele szeroko opisanych w literaturze rodzajów i podziałów zeza, w tym zez jednostronny (gdy stale zezuje to samo oko) oraz zez naprzemienny (gdy oczy zezują na przemian). 

Zez dzieli się również ze względu na kierunek odchylenia oka:

• zbieżny (oko odchyla się w stronę nosa),
• rozbieżny (oko odchyla się w stronę skroni),
• ku górze,
• ku dołowi,
• skośny.

Tak zwany kąt zeza, czyli wielkość odchylenia zezowego, może być stały lub zmienny.

Jawny, jednostronny zez u dzieci, które nie ukończyły 8 roku życia, przyczynia się do zaburzeń pracy mózgu. Obrazy, które wysyłane są drogą nerwową z chorego oka, bywają tłumione. Przyczynia się to do niedowidzenia oka zezującego. Schorzenie może prowadzić do znacznego pogorszenia widzenia, które wymaga potem długotrwałego leczenia i nie ustępuje natychmiast np. po założeniu okularów. Problem dotyczy najczęściej jednego oka i powstają w krótkim czasie (od kilku do kilkunastu tygodni). W rezultacie, jeśli nie zostanie przeprowadzone leczenie szkłami okularowymi lub operacją zeza, możliwe jest ostre widzenie tylko jednym okiem. To przypadłość, która ogranicza zdolność do wykonywania wielu zawodów. 

Jeśli zez wystąpi w wieku młodzieńczym albo u osób dorosłych, skutkuje podwójnym widzeniem. Nie przyczynia się natomiast do niedowidzenia.

W zezie ukrytym dochodzi do zaburzeń równowagi napięcia mięśni ocznych. U małych dzieci na ogół nie zaburza on powstawania widzenia obuocznego. Zez ukryty ujawnia się, gdy obuoczne widzenie zostaje osłabione, co może wynikać z powodu urazu, ale nawet stresu czy zmęczenia. Wówczas przyczynia się do podwójnego widzenia. 

Istnieje też podziała zeza na zez towarzyszący i nietowarzyszący. Zez towarzyszący jest najczęstszą postacią zeza. W jego przebiegu oko zezujące asystuje w ruchach oku prowadzącemu, zachowując stały kąt odchylenia. Skutkiem jest niedowidzenie chorego oka. 

Zez nietowarzyszący, porażenny, polega na zaburzeniu ruchów oka. Ruch w stronę porażonego mięśnia bywa znacznie osłabiony lub zupełnie niemożliwy. Może dotyczyć jednej lub obu gałek ocznych.